اين موضوع يکي از راه کارهايي است که براي استفاده موثر از پرسش، عمل مي کند؛ يعني براي ورود به پرسش هاي تفکر برانگيز از پرسش هاي ساده يا مبتني بر واقعيت استفاده مي شود؛ براي مثال درآموزش درسي درباره آلودگي محيط زيست بهتر است ابتدا پرسش مبتني بر واقعيت مطرح شود؛ مثلا: «سه نوع آلودگي زيست محيطي کدامند؟» و بعد تدريس را با پرسش تفکر برانگيز «چه راهبردهايي براي کاهش هريک از آلودگي ها پيشنهاد مي کنيد؟» ادامه داد. دانش آموزان مي توانند به صورت فردي يا گروهي به اين پرسش ها پاسخ دهند و به مفاهيم اوليه کتاب درسي تسلط پيدا کنند.
کاربرگ ها به صورت هفتگي برنامه ريزي شده اند؛ يعني در طراحي آن ها ابتدا محتواي کتاب درسي با توجه به حجم، زمان مورد نياز براي تدريس، درجه ي دشواري و اهميت مطالب هر بخش و تجارب عملي معلمان، در 24 يا 25 هفته ي آموزشي توزيع شده و براي هر واحد هفتگي، يک کاربرگ اختصاص داده شده است. هدف هاي آموزشي برنامه هر هفته، مبناي طراحي پرسش هاي کاربرگ ها قرار گرفته است و در تدوين پرسش هاي آن ، از انواع پرسش ها مانند چهارگزينه اي،تشريحي، کوتاه پاسخ، جاي خالي، جورکردني و... استفاده شده است. علاوه بر اين، در مقطع ابتدايي جايي براي طرح سوال و خلاقيت معلم در نظر گرفته شده که آسان کننده ي کار کلاسي معلم مي باشد.
براي توليد کاربرگ ها از مواد درسي، کمک درسي و ساير منابع استفاده شده است ملاک هاي قضاوت درباره ي موثر بودن آن عبارت اند از:
1-کامل بودن فرايند برنامه ريزي آن ها
2-اجراي آن ها طبق برنامه هفتگي
3-انعطاف پذيري( برنامه ريزي براي تطبيق يافتن با محدوديت زماني يا وقفه ها( تعطيلات، جلسات)).
4-تناسب با هدف ها
طرح پرسش هاي ساده و متوسط فقط به دليل افزايش انگيزه نيست بلکه هدف مهم ما اين است که دانش آموز بتواند با آموخته هاي کلاس درس، به اين پرسش ها در زمان محدود، پاسخ دهد. دست يابي به اين موضوع، هم به معلم اين اطمينان را مي دهد که تدريس موفق بوده است و هم دانش آموز را براي پاسخ گويي به پرسش هاي تفکر برانگيز و دشوار آماده تر مي کند.
نقد و بررسي روش هاي بيان شده:
هر کدام از روش هاي اعلام شده، نقاط قوت و ضعفي دارند. در انتخاب و کاربرد اين روش ها بايد به شرايط مدرسه و کلاس توجه کرد و تناسب بين روش انتخابي با شرايط را مدنظر قرار داد. به نظر مي رسد به کارگيري تلفيقي اين روشها، احتمالا قوت اين روش ها را افزايش و ضعف هاي آنها را کاهش مي دهد.
در روش استفاده از کاربرگ به عنوان ابزاري براي ادغام پرسش و بحث در آموزش، نقش فعال دانش آموزان کمترمي شود و معلمان در فعاليت مربوط به اجراي کاربرگ، نقش بيشتري پيدا ميکنند و اين موضوع اثرگذاري اين روشها را تا حدي کاهش مي دهد؛ ولي در عوض بازخوردهاي اصلاحي به موقع و متناسب با سرعت يادگيري دانش آموزان، ارائه مي شود.
در روش استفاده از کاربرگ به عنوان پرسش هاي پاياني کلاس، نقش فعال دانش آموزان بيشتر مي شود و معلم به عنوان رهبر و مشاور، دانش آموزان را در جهت پاسخ دهي به پرسشهاي کاربرگ ترغيب و تشويق ميکند و جز در موارد ضروري خود شخصا به پرسشها پاسخ نميدهد ولي در عوض بازخوردهاي اصلاحي در اين روش با تأخير ارائه مي شود.با توجه به آنچه گفته شد پيشنهاد مي شود در استفاده از کاربرگ، تلفيقي از روشهاي فوق به کار گرفته شود.
در پايان هر هفته و پس از تکميل فعاليتهاي مربوط به کاربرگ معلم ميتواند آنها را در اختيار مسئول آموزش قراردهد تا با استفاده از بازخوردهاي اصلاحي ارائه شده از جانب وي، مسير تلاش هاي آتي خود را هوشيارانه تر مديريت کند.کاربرگ با کنترل تحقق يادگيري مطالب پايه مشارکت دادن همه ي فراگيران در بحث مديريت زمان در ارائه ي محتواي آموزشي و بازخوردگيري از فرايند ياددهي-يادگيري حين تدريس، ابزاري مفيد دردست مدرسه است که با اين وسيله مدارس هوشمند مي توانند برنامه ريزي هاي لازم را براي هرچه مؤثرتر کردن آموزش انجام دهند. از اين وسيله به هيچ عنوان براي آزمون نبايد بهره گرفت.
فوايد استفاده از کاربرگ
1--کمک به اداره ي بهتر کلاس:
معلم با استفاده از کاربرگ، ذهن دانش آموزان را در روياروي با مطالب تازه اداره مي کند و به فعاليت هاي آنها نظم مي بخشد. کاربرگ با ايجاد انظباط ذهني و فکري در دانش آموزان نظم و ترتيب معناداري در کلاس به وجود مي آورد.
2-کمک به تدارک بازخوردهاي اصلاحي:
عملکرد دانش آموزان در پاسخ به پرسشهاي کاربرگ، در چارچوب آن ثبت ميشود. اين مستندات کمک ميکند تا سير تحول در فرايند ياددهي-يادگيري قابل بررسي و شناسايي باشد. شناسايي و تبيين نقاط قوت و ضعف در قالب بازخوردهاي هشداردهنده معلم را نسبت به تصحيح فرايند ياددهي خود حساس ومتعهد مي کند. دانش آموزان نيز با دريافت اين بازخوردها فرايند يادگيري خود را تشخيص ميدهند و به طور مداوم به اصلاح و بهبود آن اقدام مي کنند.
3-مديريت بهتر زمان:
کاربرگ ها به عنوان ابزاري سنجيده که شامل پرسشهاي مناسب براي تکميل يادگيري هستند به طور هدفمند و منظم در فرايند آموزش ادغام مي شوند و با استقرار نظم و ترتيب در فعاليتها از هدر رفتن زمان يادگيري پيش گيري کرده، به کنترل و دقت در کاربرد زمان يادگيري کمک مي کنند.
4-کمک به يادگيري جامع:
پرسشهاي کاربرگ به تناسب تک تک هدفهاي درس تهيه مي شوند و مجموع آنها شامل پرسشهايي هستند که کل هدفهاي محتواي درس را در خود لحاظ کرده اند.
دانش آموزان ضمن پاسخگويي به پرسشهاي کاربرگ به مجموعه هدفهاي درسي دست مي يابند و يادگيري آنها جامعيت پيدا ميکند. اين ويژگي کاربرگها به پيشگيري از يک تهديد جدي در نظام هاي آموزشي که يادگيري نسبي (تأکيد بر برخي هدفهاي درسي و بي توجهي به بقيه) است کمک به سزايي مي کند.
5-تأکيد بر رشد جنبه هاي عاطفي و اجتماعي دانش آموزان:
همکاري براي حل پرسشهاي کاربرگ ها، زمينه ي مناسبي را براي گفتگو هاي گروهي در کلاس فراهم مي کند و دانش آموزان با فعاليت در گروههاي کوچک به به سازي مهارتهاي ارتباطي خود مي پردازند و الزامات يک ارتباط مؤثر را مي شناسند. در جريان همکاري براي پاسخ دهي به پرسشهاي کاربرگ عواطف و مهارتهاي اجتماعي آنها رشد مي کند.
|